- Γρανάδα
- I
(Granada).Πόλη (239.590 κάτ. το 2002) της νότιας Ισπανίας, στην περιοχή της Ανδαλουσίας. Αποτελεί πρωτεύουσα του ομώνυμου διοικητικού διαμερίσματος. Η Γ. βρίσκεται σε υψόμετρο 690 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, στα πρώτα βορειοδυτικά αντερείσματα της Σιέρα Νεβάδα. Στους λόφους που βρίσκονται δεξιά του ποταμού Ντάρο, ο οποίος διασχίζει τη Γ., υψώνεται η παλαιά πόλη με τη συνοικία Αλμπαϊθίν, που διατηρεί και σήμερα τυπικά αραβική όψη, με στενούς και ακανόνιστους δρόμους και μικρές πλατείες. Η νέα πόλη, με σύγχρονη εμφάνιση, εξακολουθεί να επεκτείνεται προς τα βόρεια.Από τις πιο ενδιαφέρουσες πόλεις της Ισπανίας, η Γ. οφείλει τη σημερινή της ακμή στην ίδρυση κατά τα τελευταία χρόνια διαφόρων βιομηχανιών (τροφίμων και ιδιαίτερα ζάχαρης) που αποτελούν την κύρια οικονομική δραστηριότητα του διοικητικού διαμερίσματος, που παράγει επίσης δημητριακά, καπνό και κυρίως ζαχαροκάλαμο.Στη Γ. υπάρχουν πολυάριθμα μνημεία και αξιόλογα κτίρια, μεταξύ των οποίων ο καθεδρικός ναός, ρυθμού Αναγέννησης (16ος-17ος αι.), με ζωγραφικά και γλυπτικά έργα των μεγαλύτερων Ισπανών καλλιτεχνών στο εσωτερικό του. Δίπλα του βρίσκεται το βασιλικό παρεκκλήσιο, που χτίστηκε από τον Φερδινάνδο και την Ισαβέλλα και περιέχει τους βασιλικούς τάφους. Άλλα σημαντικά κτίρια της πόλης είναι το ανάκτορο του Καρόλου E’, το πανεπιστήμιο με το αυτοκρατορικό κολέγιο, οι ναοί της Αγίας Άννας (15ος αι.) και του Αγίου Σωτήρα και η μονή της Αγίας Ελισάβετ. Το σπουδαιότερο όμως από ιστορική άποψη μνημείο είναι η Αλάμπρα (η κόκκινη), στον ομώνυμο λόφο, αριστερά του Ντάριο, υπέροχο δείγμα αραβικής αρχιτεκτονικής, η ανέγερση του οποίου άρχισε την εποχή του Μωάμεθ A’ και τελείωσε την εποχή του Γιουσούφ (1333-54). Αποτελείται από την Αλκάθαβα ή ακρόπολη, από το Αλκάθαρ (φρούριο) των Μαυριτανών ηγεμόνων και από άλλα κτίσματα. Η Αλάμπρα (βλ. λ.) περιέχει αληθινούς θησαυρούς αραβικής αρχιτεκτονικής, θαυμάσια αραβουργήματα, επιγραφές και άλλες διακοσμήσεις.Ιστορία.Η πόλη ιδρύθηκε στις αρχές του 7ου αι. μ.Χ. κοντά στα ερείπια της αρχαίας Ιλιβέριδας και την κυρίευσαν οι Μαυριτανοί κατά τον 8o αι. Παρέμεινε στο χαλιφάτο των Ομεϊαδών έως το 1015, περιήλθε ύστερα στους Μπένου Ζεΐρι, έπειτα στους Αλμοάδες (1157) και τελικά έγινε πρωτεύουσα ανεξάρτητου βασιλείου την εποχή της δυναστείας των Νασριδών (1238), που ήταν υποτελείς στον βασιλιά της Καστίλης, οπότε αναδείχθηκε σε μεγάλο κέντρο μουσουλμανικών γραμμάτων και πολιτισμού. Το 1492, ύστερα από μακροχρόνια πολιορκία, την κατέλαβε ο Φερδινάνδος και από τότε άρχισε να παρακμάζει συνεχώς κυρίως εξαιτίας των διωγμών κατά των Αράβων, που αποκορυφώθηκαν με το διάταγμα απέλασής τους το 1609.
Άποψη της Γρανάδα, από τις πιο ενδιαφέρουσες πόλεις της Ισπανίας.
IIΑπό τα αριστουργήματα της μαυριτανικής τέχνης στη Γρανάδα, η «αυλή των λεόντων» στην Αλάμπρα (14ος αι.).
Νησιωτικό κράτος της Καραϊβικής. Βλ. λ. Γρενάδα.
Dictionary of Greek. 2013.